کد مطلب:31232 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اعتقادات

مجازات در آخرت به چه شكل است؟

مجازات ها بر سه گونه است:

1ـ مجازات قراردادي (تنبيه و عبرت)

2ـ مجازاتي كه با گناه رابطه تكويني دارد (مكافات دنيوي)

3ـ مجازاتي كه تجسم جُرم است و چيزي جدا از آن نيست.

نوع اوّل مجازات، كيفرها و مقررات جزائي است كه در جوامع بشري به وسيله قانون گذاران الهي يا غير الهي وضع گرديده، فايده اين گونه مجازات ها دو چيز است:

يكي جلوگيري از تكرار جرم به وسيله مجرم يا ديگران از طريق ترسي كه كيفر دادن ايجاد مي كند. فايده ديگر تشفْي و تسلّي خاطر ستمديده است و اين در مواردي است كه از نوع جنايت و تجاوز به ديگران باشد.

اين گونه مجازات ها در جهان آخرت معقول نيست، زيرا در آن جا نه جلوگيري از تكرار جرم مطرح است و نه تشفي؛ نه آخرت جاي عمل كردن است تا عقوبت كردن انسان به اين منظور باشد كه دوباره مرتكب كردار زشت نشود و نه خدا حس انتقامجويي دارد كه بخواهد براي خالي كردن عقده دل خود انتقام بگيرد.

دومين نوع از انواع مجازات كيفرهايي است كه رابطه علّي و معلولي با جرم دارند، يعني معلول جرم و نتيجه طبيعي آن است. اين كيفرها را مكافات عمل يا اثر وضعي گناه مي نامند. بسياري از گناهان اثرات وضعي ناگواري در جهان را براي ارتكاب كننده به وجود مي آورد، مثلاً شرابخواري علاوه بر اين كه زيان هاي اجتماعي به بار مي آورد و صدمه هايي به روان و جسم شرابخوار وارد مي سازد، موجب اختلال اعصاب و ناراحتي هاي كبدي ميگردد. اين ها اثرات وضعي و ذاتي گناه است و كيفر قانوني نيست.

مجازات هاي جهان ديگر رابطة تكويني قوي تر با گناهان دارند. رابطه عمل و جزا در آخرت نه مانند نوع اوّل قراردادي است و نه مانند نوع دوم از انواع رابطه علّي و معلولي است، بلكه از آن هم يك درجه بالاتر است. در اين جا رابطه عينيت و اتحاد حكمفرما است، يعني آن چه كه در آخرت به عنوان پاداش يا كيفر به نيكوكاران و بدكاران داده مي شود، تجسم عمل آن هاست.(1)

برخي نيز گفته اند در جهان آخرت چند نوع كيفر و عذاب وجود دارد:

1ـ عذاب ها و نعمت هايي كه از اعمال و عقايد به اضافة انگيزه ها و انديشه ها برخاسته است كه غالب آن ها عذاب هاي روحي و عقلاني است و از عذاب هاي جسماني نيز به دور نمي باشد.

2ـ نفس عمل به عذاب مبدّل مي شود و آدمي را مي گدازد و بعضاً به صورت موجود وحشتناكي در مي آيد كه ديدارش باعث عذاب و ناراحتي است.

3ـ نتيجه و ثمره اعمال و عقايد به عذاب تبديل مي شود.

4ـ صورت هاي نفساني كه از عقيده و عمل تشكيل شده، به صورت عذابي دردناك انسان را مي سوزاند. چنين آتشي از قلب زبانه مي كشد.

اين چهار نوع عذاب از سنخ كيفرهاي طبيعي و از باب تجسّم اعمال است.

5ـ نوع پنجم عذاب كاملاً خارجي و جهنمي و مخلوق و نشأت يافته از شرازة غضب الهي است.(2)

اين همان دوزخي است كه خداوند در وصفش مي فرمايد: اي كساني كه ايمان آورده ايد، خود و خاندانتان را از آتشي كه آتشگيره آن مردم و سنگ ها است حفظ كنيد. آتشي كه ملائكه خشن و سختگير بر آن گماشته شده اند.

پي نوشت ها:

1. مجموعه آثار، استاد مطهري، ص 225 ـ 230.

2. معاد در نگاه عقل و دين، محمد باقر شريعتي سبزواري، ص 389.